هواکش وسیلهای برای به حرکت در آوردن هوا است. این وسیله میتواند با جا به جایی هوا، هوای آلوده از دود و مواد مختلف را پاکسازی کند. به طور کلی هدف از استفادهی این دستگاهها، برقراری جریان هوای تازه و یا ایجاد شرایطی برای تمیز کردن جریان گردشی هوا است.
ایده ساخت این وسایل به سال 1824 برمیگردد، این هواکشها در مدل ابتدایی خود بسیار ساده و فاقد موتور برق بودهاند؛ اما بعدها با ظهور برق و اختراع موتورهای برقی، اتفاقات مهمی در ساخت دستگاههای هواکش افتاد. اولین هواکشی که با کمک نیروی الکتریکی عمل تهویه را انجام داد، در سال 1902 میلادی برای بهبود هوا در یک کارخانه چاپ طراحی و استفاده شد و بعد از آن شرکتی در آمریکا برای تولید این دستگاهها تاسیس گشت. امروزه پیشرفت علم و صنعت و تکنولوژی روی این وسایل نیز بیتاثیر نبوده است. هرچند هدف از طراحی هواکشهای اولیه تا هواکشهای امروزی، پاکسازی و تهویه مطبوع هوا بوده است اما، تهویههای امروزی نسبت به قبل قویتر بوده و هرکدام در جای مخصوص به خود کاربرد دارند. این دستگاهها در بهداشت یک محیط تاثیر بسیار داشته و برای سلامتی و تنفس انسان در محیط بسیار مفید هستند.
انواع هواکشها:
هواکشها به طور کلی به دلیل کارایی که دارند به دو دسته هواکشهای صنعتی و هواکشهای خانگی تقسیم میشوند.
هواکشهای صنعتی: هواکشهای صنعتی برای تهویه هوای محیطهای کارگاهی و کارخانه‌ای و همینطور تونل‌های شهری و بین‌شهری، کاربرد دارند. در کارخانههای ماشین آلات و قطعات صنعتی، وجود یکی از این هواکشها لازم است، زیرا در صورت نبودن سیستم تهویه مناسب، موتور این دستگاهها به سرعت دچار سوختگی شده و از کار میافتند. هواکشهای صنعتی نسبت به هواکشهای خانگی از نظر ساختاری پیچیدهتر هستند و معمولا تعداد پرههای آنها بیشتر از دو تا است. هواکشهای صنعتی به دو نوع هواکش صنعتی محوری و هواکش صنعتی گریز از مرکز (سانتریفیوژ) تقسیم میشوند. رساندن اکسیژن به محل و کنترل انواع آلایندههای محیط کاری و از بین بردن بوی نامطبوع از دیگر مزایای هواکشهای صنعتی به شمار میآید.
هواکشهای خانگی: هواکشهای خانگی معمولا دارای سیستمی با عملکرد مکندگی هستند و از این طریق به پاکسازی هوای آلوده کمک میکنند. این هواکشها برای بهبود کیفیت هوای محیط داخلی ساختمانها به کار میروند و برای مکان‌های اداری، مسکونی و تجاری مناسب هستند. هواکشهای خانگی برخلاف هواکشهای صنعتی، کوچکتر و دارای ساختار سادهتری بوده و تعداد پرههای کمتری را شامل میشوند و بازدهی نزدیک به ۷۰ تا ۸۰ درصدی دارند. هواکشهای خانگی از یک الکتروموتور، پروانه و یک قاب خارجی تشکیل شده‌اند. هدف از این مقاله آشنایی با انواع مختلف هواکشهای خانگی است که در زیر درباره مدلهای مختلف این تهویههای خانگی توضیحاتی داده شده است.
انواع مختلف هواکشهای خانگی محوری:
برای ساختن تهویههای خانگی به طور معمول از فنهای محوری استفاده میشود. از مدلهای مختلف هواکشهای محوری که به آنها هواکس آکسیال نیز گفته میشود، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
هواکش خانگی مدل پروانهای
هواکش خانگی مدل پره محور
هواکش خانگی مدل لوله محور
هواکشهای خانگی مدل پروانهای: سادهترین نوع هواکش بوده که جنس پرههای آنها فلزی یا پلاستیکی است و تعداد پرههای آنها به سه تا شش پره میرسد. همچنین به شکل مستقیم یا غیرمستقیم بهالکتروموتور متصل شده و در یک قاب خارجی قرار میگیرند.
هواکشهای خانگی مدل پره محور: این هواکشها مانند هواکشهای پروانهای هستند؛ با این تفاوت که به جای قرار گرفتن در محفظه خارجی، پروانه و الکتروموتور آنها درون یک محفظه استوانهای قرار میگیرد. در این نوع هواکشها قبل از هواکش پرههای راهنما اضافه میشوند که تعداد این پرهها بیشتر از مدلهای دیگر است.
هواکشهای خانگی مدل لوله محور: ساختمان و عملکرد این هواکشها مانند هواکشهای پره محور است. استفاده از این هواکشها در صنعت نسبت به منازل بیشتر است.
انواع هواکشهای خانگی :
هواکشها انواع مختلفی دارند. هواکش نوع مکنده، هواکش دمنده، هواکش سقفی، هواکش ضد آب، هواکش لوله ای، هواکش بی صدا از مدلهای متنوع هواکشهایی هستند که در منازل مورد استفاده قرار میگیرند.
هواکشهای مکنده: این هواکشها، هوای آلودهی محیط را به داخل خود مکیده و بعد از پاکسازی هوا از آلودگی، هوای قابل استشمام را به محیط انتقال میدهند. کاربرد اکثر این مدل هواکشها در صنعت است، زیرا این هواکشها علاوه بر تهویه هوا، توانایی خنک کردن محیط را نیز دارا هستند و میتوانند هوای تازه را درون محیط یک کارگاه به گردش درآورند.
هواکشهای دمنده: این هواکشها، هوا را در یک نقطه خاص از محیط به چرخش در میآورند و آن را پاکیزه میکنند. این هواکشها نیز مانند هواکشهای مکنده قابلیت خنک کردن محیط را دارند. اما این هواکشها در چگونگی به گردش درآوردن و تهویه هوا با یکدیگر متفاوتند. هواکشهای دستشویی از هواکشهای نوع دمنده به حساب میآیند. همچنین این هواکشها در ساخت لوازم برقی چون: ماکروویو،یخچال و... کاربرد دارند.
هواکشهای سقفی: این نوع هواکشها که امروزه مورد استفاده بسیاری در ساختمانها قرار میگیرند، به دلیل قرار گرفتن روی سقف، میتوانند مساحت بیشتری از محیط را پوشش داده و هوای بیشتری را تهویه کنند. البته معمولا هر نوع هواکشی که بر روی سقف بتوان وصل نمود را، هواکش سقفی مینامند. از این نوع هواکشها میتوان در آشپزخانه، دستشویی، کارگاه-های صنعتی، بیمارستانها، پارکینگها، مجتمعهای مسکونی و تجاری و... استفاده نمود.
هواکشهای ضد آب: در محیطهایی که رطوبت و مصرف آب بالا است، استفاده از هر هواکشی جایز نیست. در مکانهایی که رطوبت زیاد است باید از هواکشهایی استفاده کرد که رطوبت در کار آنها اختلال ایجاد نکرده و آنها را خراب نکند. در محیطهایی چون استخرها و حمام باید از هواکشهای ضد آب استفاده نمود. این هواکشها میتوانند رطوبت موجود در هوا را هدایت کنند و از ایجاد آلودگیها و قارچهای مربوط به رطوبت جلوگیری نمایند.
هواکشهای لولهای: این هواکشها علاوه بر بی صدا بودن ، مانند هواکشهای ضد آب از رشد قارچ، آلودگی و بوی بد جلوگیری میکنند و مناسب برای سرویسهای بهداشتی هستند.
هواکشهای بیصدا: این محصولات که از دسته محصولات جدید به شمار میروند، برای محیطهای ساکت مناسب هستند. این هواکشها به دلیل عایقبندی قطعات به کار رفته در آنها، صدای بسیار کمی داشته و دارای طول عمر بالایی هستند. این هواکشها در رستوران و کافی شاپها، بیمارستانها، مراکز خرید، مساجد و ... کاربرد دارند.
نکات مهم در خرید هواکشها:
از نکات مهمی که در خرید هواکشهای خانگی باید به آن توجه کرد، میزان صدای هواکش است. زیرا هواکشهای خانگی به دلیل اینکه در محیطهای داخلی مورد استفاده قرار میگیرند، باید دارای صدای کمی باشند. درجه حفاظت این دستگاهها در برابر گرد وغبار و رطوبت نیز از موارد دیگری است که باید به آن توجه نمود. همچنین انتخاب رنگ و جنس پرههای آنها که ممکن است فلزی یا پلاستیکی باشد، بسته به نظر مصرف کننده متغیر است. قدرت مکش هواکش نیز از پارامترهای مهمی است که هنگام خرید باید در نظر گرفته شود. قدرت مکش هواکش باید با حجم و متراژ حمام یا سرویس بهداشتی متناسب باشد. برای انتخاب هواکش مناسب با فضا به طور مثال: باید مساحت کف حمام را در ارتفاع حمام بدست آورد و با توجه به عدد به دست آمده، هواکش مناسب را انتخاب نمود. مدلهای خارجی و ایرانی این هواکشها در بازار موجود است اما در مدل خارجی و مدل ایرانی آنها تفاوت زیادی وجود ندارد. هواکشهای ایرانی از پارامتری به عنوان متر مکعب در ساعت استفاده میکنند. این پارامتر بیان میکند که این هواکش توانایی مکش چند متر مکعب در ساعت را داراست. در مدلهای خارجی برای این امر معیاری به نام CFM وجود دارد که با کمک آن میتوان هواکش مناسب را خریداری کرد.